(1) KICUR SZULCHAN ARUCH: SZANOWANIE RODZICÓW
Rabin Salomon Ganzfried (1804-1886)
"Kicur Szulchan Aruch"
[kompendium Halachy (przepisów prawa)]
Szanowanie ojca i matki
(obszerne fragmenty)
Trzeba być bardzo ostrożnym w sprawie szacunku do ojca i matki i bojaźni przed nimi, bo Tora przyrównuje szanowanie rodziców do szanowania i bania się Boga. Jest napisane: (Ks. Wyjścia: 20:12) "Szanuj ojca i matkę." jest również napisane (Ks. Przysłów: 3:9) "Szanuj Boga z twoim bogactwem." O rodzicach jest napisane: (Ks. Kapłańska: 19:3) "Każdy człowiek przed matką i ojcem będzie odczuwał bojaźń." Także: (Ks. Powt. Prawa. 6:13) "Przed Panem twoim Bogiem będziesz czuł bojaźń." Tak jak jest przykazany szacunek i bojaźń przed Wszechmogącym, tak jest przykazany szacunek i bojaźń przed rodzicami. Istnieje troje wspólników w kształtowaniu człowieka: Święty Błogosławiony, ojciec i matka. Ojciec daje "białe", które jest w nim, matka daje "czerwone", które jest w niej, a Święty Błogosławiony daje człowiekowi duszę, moc widzenia jego oczom, moc słyszenia jego uszom i mowę.W momencie gdy człowiek oddaje szacunek ojcu i matce, Święty Błogosławiony mówi: "Zapamiętam to im to, jak gdybym mieszkał sam pomiędzy nimi i jak gdyby uszanowali mnie samego".
--------------------------------------------
Jak przejawia się bojaźń?
Nie staje się na miejscu przeznaczonym dla ojca w zgromadzeniu starszych, lub wśród jego przyjaciół, albo w miejscu, w którym ojciec zwykł się modlić. I nie siada się na miejscu przeznaczonym dla ojca przy stole. Nie zaprzecza się jego słowom i nie podważa się jego słów w jego obecności, a nawet nie wolno mówić: "Ojciec ma rację". Jak szeroko rozciąga się bojaźń przed rodzicami? Jeśli syn jest uroczyście ubrany i przewodzi jakiemuś zgromadzeniu, a przyszedł jego ojciec lub matka - podarli jego ubranie, uderzyli go w głowę, napluli mu w twarz - to syn nie może ich zawstydzić, ani okazywać urazy w ich obecności, ani rozgniewać się wobec nich, ale powinien milczeć i bać się Króla królów - Świętego Błogosławionego, tak jak On mu przykazał. Ale może pozwać ich do sądu za szkody, przez nich wyrządzone.
--------------------------------------------
Jak przejawia się szacunek?
Karmi się, poi, ubiera i okrywa rodziców, przyprowadza się i odprowadza ich - i to wszystko z uśmiechem na twarzy. Bo nawet jeżeli ktoś karmił rodziców każdego dnia najlepiej odchowanymi zwierzętami, a wyrażał im niezadowolenie - będzie za to ukarany.
--------------------------------------------
Jeśli ojciec lub matka śpią, a klucz do sklepu jest pod ich poduszką - nie wolno synowi budzić ich ze snu, nawet jeśli wynika z tego znaczna strata. Jeżeli jednak byłby to zysk dla ojca, gdyby się go zbudziło i jeśli się go nie obudzi, będzie żałował straty, jest dobrym uczynkiem i obowiązkiem obudzić go, by go w ten sposób ucieszyć. Tak samo jest dobrym uczynkiem i obowiązkiem obudzić go, by poszedł do synagogi, albo w celu spełnienia przez niego przykazania, bo wszyscy mają obowiązek uszanowania Wszechobecnego Błogosławionego.
--------------------------------------------
Jeśli matka powiedziała komuś "uczyń to" i on to zrobił, a potem przyszedł ojciec i zapytał go: "kto kazał ci to zrobić?", a człowiek ten wie, że jeżeli powie, iż kazała mu to zrobić matka i ojciec rozgniewa się na matkę, to nie przyzna, że powiedziała mu to matka, nawet jeśli wtedy ojciec będzie gniewał się na niego.
--------------------------------------------
Istnieje obowiązek wstawania przed ojcem i przed matką.
--------------------------------------------
Istnieje obowiązek szanowania rodziców także po ich śmierci. Jeżeli wspomina się ich w ciągu roku od ich śmierci słowami lub na piśmie, powinno się dodać: "niech ja stanę się odkupieniem za niego (za nią)" Oznacza to: niech na mnie spadnie całe zło, które należałoby się jego (jej) duszy). Po dwunastu miesiącach (gdy już zmarły rodzic otrzymał to, co miał otrzymać, bo nawet sąd gehenny nad nieprawymi w Izraelu nie trwa dłużej niż rok) - mówi się lub pisze: zichrono liwracha lechaje haolam haba albo zichronah liwracha lechaje haolam haba ("Niech jego (jej) pamięć będzie błogosławiona na życie w Świecie, Który Nadejdzie").
--------------------------------------------
Nawet wówczas, gdy ojciec jest człowiekiem złym i grzesznikiem - należy go szanować i odczuwać przed nim bojaźń. Nawet mamzer (ktoś urodzony w nielegalnym związku) ma obowiązek szanowania ojca i matki. Są opinie, że nie ma obowiązku szanowania ojca grzesznika, póki nie wyrazi on skruchy i nie zrobi teszuwa (powrotu), ale nie wolno sprawiać mu bólu. Jednak powinno się być surowym i stosować się do pierwszej opinii.
--------------------------------------------
Gdy ktoś widzi, że jego ojciec robi wykroczenie przeciwko słowom Tory - nie mówi do niego: "zgrzeszyłeś przeciwko słowom Tory", ale stwierdza: "Ojcze, w Torze jest napisane to i to" - tak jakby zadawał mu pytanie, nie tak, jakby go ostrzegał - a ojciec sam zrozumie, ale nie będzie zawstydzony.
--------------------------------------------
Jeżeli ojciec nakazał dziecku, by przekroczyło jakieś przykazanie z Tory, czy to pozytywne czy negatywne, czy też przykazanie rabiniczne, nie należy słuchać ojca, bo jest napisane: (Ks. Kapłańska: 19:3) "człowiek będzie szanował swoją matkę i swojego ojca, ale przestrzegał Moich Szabatów, bo Ja, Bóg, jestem waszym Bogiem". Szabat zestawiony jest z bojaźnią przed ojcem i matką, co oznacza, że mimo tego, iż ostrzegłem cię co do bojaźni przed ojcem i matką, to jeśli rodzic powie ci "dokonaj profanacji Szabatu" - nie wysłuchaj go. I odnosi się to do wszystkich pozostałych przykazań. "Ja jestem Pan, wasz Bóg, ty i twój ojciec winniście Mi szacunek. Dlatego nie słuchaj go, gdy zaprzecza Moim słowom, czy przykazaniu rabinicznemu - słowa Pana, błogosławione Jego Imię, jak jest napisane (Ks. Powt. Prawa: 27:16) "Nie odwrócisz się..." itd.
Jeżeli ojciec powiedział do syna, by nie rozmawiał z jakimś człowiekiem i aby mu nie wybaczył, a syn chce się z tym człowiekiem pogodzić - nie powinien brać pod uwagę polecenia ojca, bo jest zakazane nienawidzić innego Żyda chyba, że widzi się, że popełnia on jakiś grzech. A to oznacza, że ojciec nakazał przekroczyć jakieś prawo z Tory.
--------------------------------------------
Jeśli syn chce pójść dokądś, aby uczyć się Tory, ponieważ tam będzie miał więcej korzyści z nauki, a ojciec zabrania mu tego z jakiegoś powodu, to nie musi on słuchać ojca, bo studiowanie Tory jest większe niż szacunek dla ojca i matki. Tak jak było to u Jakuba naszego praojca, pokój z nim, gdy odszedł od Izaaka i ukrywał się w Bet Midraszu Ewera przez 24 lata i studiował Torę, a następnie poszedł do Labana i tam pozostawał przez 22 lata (uwzględniając czas podróży) i był ukarany za te 22 lata, kiedy to nie okazywał szacunku wobec ojca i matki, bo był oddzielony od Józefa przez 22 lata, ale za te 24 lata, podczas których zajmował się Torą, nie był ukarany). Także jeśli syn chce się ożenić, a ojciec się to nie zgadza, syn nie ma obowiązku go słuchać.
--------------------------------------------
Mężczyzna i kobieta mają taki sam obowiązek szanowania rodziców. Jednak ponieważ kobieta zamężna podlega swojemu mężowi, jest przez to zwolniona z szanowania ojca i matki. Jeśli jej mąż się temu nie sprzeciwia, to ma ona obowiązek szanowania rodziców, jak bardzo jest to możliwe.
--------------------------------------------
Każdy kto obraża i poniża ojca lub matkę, także słowami czy gestami, jest przeklęty przez Wszechmogącego, bo jest napisane: (Ks. Powt. Prawa: 27:16) "Przeklęty ten, kto przeklina ojca i matkę".
--------------------------------------------
Jeśli rodzic miałby wbity cierń, to jego dziecko nie może go wyjąć, bo mogłoby to spowodować ranę, a to jest zakazane. Również, gdy syn jest lekarzem, nie może spowodować u rodziców upływu krwi i nie może przeprowadzać im operacji, pomimo tego, że intencją jest leczenie. Do czego to się szczegółowo odnosi? Do sytuacji, gdy jest ktoś inny, kto może to wykonać. Ale jeżeli nie ma akurat kogoś innego, kto by to zrobił, a rodzic cierpi, wtedy jego dziecko może powodować u niego upływ krwi i przeprowadzić operację, ponieważ wynika to z konieczności leczenia.
--------------------------------------------
Jeżeli starość i bezradność umysłu ogarnęła ojca lub matkę, powinno się traktować ich według ich stanu umysłowego, aż Bóg zmiłuje się nad nimi. Ale jeżeli nie jest to dłużej możliwe dla dziecka z powodu ich stanu zdrowia - może ich zostawić i odejść, przykazując innym, by opiekowali się nimi we właściwy sposób.
--------------------------------------------
Nie wolno uderzyć dorosłego syna. Dorosłość nie wynika z liczby lat, ale z natury syna. Jeśli istnieje podejrzenie, że wystąpi on przeciw ojcu albo w słowach, albo czynem, nawet jeżeli syn nie jest jeszcze "synem przykazań" (bar micwa) (etycznie odpowiedzialnym za swoje czyny) , nie wolno go uderzyć, tylko upomina się go słowami. Każdy kto bije dorosłego syna będzie osądzony, bo wystąpił przeciwko przykazaniu: " Nie będziesz kładł przeszkody przed niewidomym, ale będziesz się bał Boga twego. Ja jestem Pan! " (Ks. Kapłańska: 19:14).
--------------------------------------------
Każdy powinien szanować żonę swojego ojca, bez względu na to, że nie jest ona jego biologiczną matką tak długo, jak długo ojciec żyje. I podobnie powinien szanować męża swojej matki tak długo, jak długo ona żyje. Sprawiedliwe jest także po śmierci rodziców szanowanie ich małżonków.
--------------------------------------------
Trzeba szanować starszego brata, czy to brata ze strony ojca, czy to ze strony matki. Trzeba też szanować teścia i teściową (tak jak jest to u Króla Dawida, pokój z nim, że oddawał należny szacunek królowi Saulowi, który był jego teściem i nazywał go ojcem.) Szacunek należy się ojcu ojca, z zastrzeżeniem, że szacunek dla ojca jest większy niż szacunek dla dziadka.
--------------------------------------------
Kto chce naprawdę uszanować ojca i matkę, powinien zajmować się studiowaniem Tory i spełnianiem dobrych uczynków, bo to jest najlepsze wyrażenie szacunku dla rodziców, gdy ludzie mówią: "szczęśliwi to ojciec i matka, którzy wychowali takiego syna". Jeżeli jednak syn nie chodzi uczciwą drogą, wtedy ojciec czuje wstyd z jego powodu i taki syn martwi rodziców największym zmartwieniem. Tak samo i ojciec, jeżeli chce naprawdę dbać o dobro synów, powinien zajmować się studiowaniem Tory i spełnianiem dobrych uczynków, będzie on wtedy miły dla Nieba i miły ludziom a jego dzieci będą z niego dumne. Jednak jeżeli ktoś nie postępuje uczciwie, to jego hańba przypada także jego dzieciom. Również z powodu grzechu ojców umierają dzieci, jak jest napisane: (Ks.Wyjścia: 34:7) "nawiedza synów za grzech ojców". I nie ma większego okrucieństwa niż uczynienie grzechami śmierci dzieci. Nikt zaś nie jest bardziej dobry dla dzieci, niż człowiek sprawiedliwy, bo jego zasługi trwają przez tysiąc pokoleń.
--------------------------------------------
Konwertycie nie wolno przeklinać, ani upokarzać swoich nie-żydowskich rodziców, aby nie stwierdzili oni: "przeszli z religii poważnej do niewiele wartej", ale powinien traktować ich także z szacunkiem.
w: http://the614thcs.com/23.69.0.0.1.0.phtml
(2) KICUR SZULCHAN ARUCH: CHARAKTERYSTYKI MORALNE CZŁOWIEKA (1)
Rabin Salomon Ganzfried (1804-1886)
"Kicur Szulchan Aruch"
[kompendium Halachy (przepisów prawa)]
CHARAKTERYSTYKI MORALNE CZŁOWIEKA
( I )
Ludzie posiadają odmienne cechy charakteru. Są gwałtowni, ciągle wpadający w gniew i są też ludzie spokojnego usposobienia, którzy nigdy się nie gniewają, albo gniewają tylko się raz na kilka lat. Bywają ludzie bardzo wyniośli i bywają ludzie bardzo skromni. Są ludzie chciwi, którzy nigdy nie mogą się nasycić i są ludzie o niewinnych sercach, którzy nie pożądają nawet tych nielicznych rzeczy, które są potrzebne ciału.
Istnieją ludzie pragnący bogactwa, którzy nie nasycą się wszystkimi bogactwami świata, tak właśnie, jak jest napisane (Kohelet: 5:9) "Kto miłuje pieniądze, nie nasyci się pieniędzmi". Istnieją ludzie o niewielkich potrzebach, którym wystarcza niewielka ilość - taka, która nawet nie zaspokaja ich wszystkich potrzeb i nie uganiają się za bogactwem. Są ludzie, którzy głodują, by oszczędzać pieniądze, a to, co zjadają za własne pieniądze, zjadają w cierpieniu. Istnieją też ludzie wydający lekkomyślnie wszystkie swoje pieniądze.
Podobnie bywa ze wszystkimi innymi usposobieniami ludzi: są weseli i przygnębieni, podli i szlachetni, okrutni i współczujący, ludzie łagodnego serca i kamiennego serca.
------------------------------------
Najlepszą i najbardziej słuszną sprawą jest nauczyć się postępować drogą prowadzącą środkiem. Pożądać tylko tych rzeczy, których ciało potrzebuje i bez których nie da się żyć, bo jest napisane: (Ks. Przysłów: 13:25) "Sprawiedliwy je i nasyca duszę swoją".
Podobnie powinien człowiek zajmować się interesami po to, by otrzymać to, co jest niezbędne do codziennego życia, bo jest napisane: (Ks.Psalmów: 37:16) "Lepsza jest odrobina u sprawiedliwego, niż wielkie bogactwa u niesprawiedliwych". Nie wyciągać rąk po więcej, ale i nie marnotrawić pieniędzy, rozdawać jałmużnę zgodnie ze swoimi możliwościami i mądrze udzielać pożyczek temu, kto ich potrzebuje. Człowiek nie powinien być zbytnio wesoły i zbyt żartujący, ale też i nie zbyt poważny i zafrasowany. Powinien cieszyć się przez wszystkie dni, być zadowolonym i mieć łagodną twarz.
Tak też dotyczy to innych cech: ten kto wybiera drogę środka, ten zwany jest mędrcem .
------------------------------------
Najgorsza jest duma: nie wolno człowiekowi postępować z wyniosłością nawet w niewielkim stopniu, lecz powinien postępować ze skromnością, tak jak przykazali nasi błogosławionej pamięci nauczyciele: "Bądź bardzo pokornego ducha" (Pirke Awot 4:4).
Jak można uczynić się skromnym? Wszystkie słowa człowieka powinny być łagodne, pochylona głowa, oczy skierowane w dół, a serce skierowane do góry. Każdego człowieka powinno się postrzegać jako ważniejszego od siebie. Jeżeli jest on bardziej uczony niż ty, masz obowiązek oddawania mu szacunku i jeżeli jest on bogatszy od ciebie również masz obowiązek szanowania go, ponieważ dowiadujemy się, że Rabi Jehuda Hanasi szanował bogatych (Eruwin 86a). Pomyśl tak: jeżeli Bóg dał jemu bogactwo, to widać zasługuje on na to.
Jeżeli drugi człowiek jest mniejszy od ciebie wiedzą czy zamożnością, to zakładaj, że jest on bardziej sprawiedliwy niż ty, a gdy popełnia jakiś grzech, czyni to niechcący i przez przypadek. Jeżeli ty popełniasz wykroczenie, to czynisz je świadomie. Jeżeli będziesz tak zawsze uważał, nie będziesz dumny i będzie ci dobrze.
------------------------------------
Gniew jest bardzo złą cechą. Sprawiedliwe jest człowiekowi powstrzymywać się od gniewu najbardziej jak tylko może. Ma on się nauczyć, jak nie wpadać w gniew nawet, gdy jest ku temu powód. I jeżeli musi wywrzeć wrażenie na swoich dzieciach czy domownikach, wolno mu udawać przed nimi, że się gniewa, aby ich upomnieć, podczas gdy on sam powinien zachować wewnętrzną kontrolę.
Rzekł Elijahu do Raw Jehudy (brata Raw Sala) "Nie gniewaj się, a nie zgrzeszysz, nie odurzaj się, a nie zgrzeszysz" (Berachot 29b). Powiedzieli także nasi błogosławionej pamięci nauczyciele "Każdy kto się gniewa, to jak gdyby popełniał grzech bałwochwalstwa i rządzą nim wszystkie rodzaje Gehenny, bo jest napisane: "Zabierz gniew z twojego serca i odsuń złość od twojego ciała" (Kohelet: 11:10). A wszelkie zło to Gehenna, bo jest napisane: "Sprawił Pan także złego na dzień zła" (Ks.Przysłów: 16:4).
Życie człowieka pełnego gniewu nie jest życiem. Dlatego nakazane jest, by od gniewu stać daleko tak, by przyzwyczaić się do tego, że nie wstrząsną człowiekiem rzeczy naprawdę wywołujące gniew. Jest to najlepszy sposób i sposób sprawiedliwych, że pozwalają by ich obrażano, ale nie obrażają, wysłuchują obelg, a nie odpowiadają, postępują z miłością i cieszą się także w cierpieniu. To o nich jest napisane: "Kochający Cię niech będą jak słońce, gdy wschodzi w swojej potędze" (Ks.Sędziów: 5:31).
------------------------------------
Człowiek powinien zawsze jak najwięcej milczeć i mówić powinien wyłącznie o słowach Tory albo o rzeczach, które są potrzebne do życia. I także o rzeczach potrzebnych ciału nie powinien rozmawiać za wiele. Rzekli nasi błogosławionej pamięci nauczyciele: "Kto mnoży słowa, ten sprowadza grzech" i rzekli też: "Nie znalazłem dla ciała nic lepszego nad milczenie" (Awot 1:17). Powiedział Rawa "Co oznacza werset -Śmierć i życie jest na końcu języka?- Ten, który poszukuje życia, odszuka je poprzez język (studiując Torę), a ten, który poszukuje śmierci - znajdzie ją również przez język".
------------------------------------
Człowiek nie powinien nadmiernie się weselić, ani nadmiernie żartować, ale też nie martwić się, ani pogrążać w smutku. Powinien być zadowolony i pogodny. Tak powiedzieli błogosławionej pamięci nauczyciele: "Śmiech i lekkomyślność przyzwyczajają człowieka do niemoralności" (Awot 3:17).
Nie powinien też człowiek być chciwy, zatroskany o bogactwo, ale też nie powinien lekceważyć pracy. Powinien mieć przyjazne spojrzenie i mniej zajmować się interesami, a więcej zajmować się Torą. Powinien się cieszyć tym, co ma. Tak powiedzieli błogosławionej pamięci nauczyciele: (Awot 4:28) "Zazdrość, chciwość i duma zabierają człowieka ze świata i należy się od nich oddalić."
------------------------------------
Nie wolno jednak myśleć w taki sposób: "Jeśli zazdrość, chciwość i duma to zła droga i zabierają one człowieka ze świata, odejdę od nich jak najbardziej i podążę w przeciwnym kierunku: nie będę jadł mięsa, nie będę pił wina, nie będę się żenił, nie będę mieszkał w ładnym domu i nie będę nosił pięknych ubrań, ale będę chodził w szmatach".
To też jest zły wybór drogi i zakazane jest takie postępowanie.
Kto tak czyni jest nazywany grzesznikiem, bo jest napisane o nazirze "Odkupienie za to co zgrzeszył " (Ks. Liczb: 6:11). I powiedzieli błogosławionej pamięci nauczyciele "Jeśli nazir, który powstrzymał się wyłącznie od wina, potrzebuje odkupienia, to o ile bardziej potrzebuje go ten, kto powstrzymuje się od wszystkiego" (Taanit 11a).
Dlatego orzekli nasi błogosławionej pamięci nauczyciele, że człowiek powinien powstrzymywać się tylko od tych rzeczy, których zakazuje nam Tora i nie wolno mu czynić sobie zakazów przez ślubowania i przysięgi, aby nie robić tego, co dozwolone. Tak powiedzieli błogosławionej pamięci nauczyciele : "Czy nie wystarczy tego, co zakazuje Tora, że zakazujesz sobie rzeczy, które są dozwolone?" (Talmud Jerozolimski, Nedarim 9:1). I nasi błogosławionej pamięci nauczyciele zakazali umartwiać siebie samego postami bardziej, niż trzeba.
O tych sprawach wszystkich powiedział Król Salomon (pokój z nim) : "Nie bądź za nadto sprawiedliwym i nie bądź nazbyt mędrcem, dlaczego miałbyś gubić siebie samego?" (Kohelet: 7:16) I powiedział "Wyważ kroki swoich nóg i niech wszystkie twoje drogi będą utwierdzone" (Ks.Przysłów: 4:26).
------------------------------------
Przypomnieliśmy już zdanie rabina Jehudy Ben Teima (Awot 5:3) "bądź mężny jak tygrys", że człowiekowi nie wolno jest wstydzić się przed innymi ludźmi, gdy ci naśmiewają się, że służy on Stwórcy, błogosławione Jego Imię. W żadnym razie nie wolno odpowiadać im nieuprzejmie, aby nie nabyć zwyczaju bycia hardym w innych sprawach, nawet nie związanych ze służba Bogu, błogosławione Jego Imię.
------------------------------------
Nie wolno także kłócić się w sprawach przykazań kto będzie prowadził modlitwę publicznie, albo kto ma dostać prawo do czytania w synagodze. Tak, jak to było w przypadku chlebów pokładnych, mimo to, że zjedzenie ich było przykazane, uczymy się: "Skromni zwykli rezygnować ze swojej porcji, a łapczywi chwytali i pożerali" (Joma 39a).
------------------------------------
Naturą jest ludzką, że na czyny człowieka mają wpływ jego przyjaciele, znajomi i sąsiedzi. Dlatego więc człowiek powinien przyjaźnić się z dobrymi ludźmi, spędzać czas zawsze z mędrcami, aby uczyć się na ich czynach. Natomiast ma oddalać się od złych ludzi, którzy chodzą w mroku, aby nie uczyć się od nich.
Powiedział Król Salomon (pokój z nim) "Kto chodzi z mędrcami, ten zmądrzeje, a zaprzyjaźniony z głupcami, stanie się sam głupcem".
Gdy ktoś mieszka w mieście, gdzie panują złe obyczaje, a ludzie z tego miasta nie chodzą drogą prawa, lepiej wyprowadzić się i zamieszkać w mieście, gdzie ludzie są sprawiedliwi i mają właściwe obyczaje.
------------------------------------
Jest przykazaniem pozytywnym, by zadawać się z mędrcami i aby uczyć się z ich czynów, bo jest napisane: (Ks. Powt. Prawa: 10:20) "Do Niego przylgnij". Ale czy człowiek może przylgnąć do Bożej Obecności (Szechiny)? Tak wyjaśniają to nasi błogosławionej pamięci nauczyciele: przylgnij do mędrców.
To jest powodem, że mężczyzna powinien starać się poślubić córkę mędrca i wydać własną córkę za mędrca. I jeść i pić z mędrcami, także interesy mieć z nimi i przyjaźnić się z nimi we wszystkich sprawach, bo jest napisane "by przylgnąć do Niego". I przykazali nasi błogosławionej pamięci nauczyciele i rzekli: "Trwaj w pyle ich nóg i spijaj z pragnieniem ich słowa" (Awot 1:4).
------------------------------------
Przykazane jest, by kochać bliźniego jak siebie samego, bo jest napisane: "Kochaj bliźniego (sąsiada) jak siebie samego" (Ks. Kapłańska 19:18). Dlatego należy mówić dobrze o drugim i traktować jego własność i jego honor tak, jak szanuje się własny.
Kto raduje się poniżeniem drugiego człowieka, mimo że nie jest to przed obliczem tego człowieka i on sam nie jest sprawcą poniżenia lecz wywyższa własne dobre czyny i mądrość, porównując do czynów i wiedzy drugiego, aby widziano go jako człowieka potężnego, zaś tego drugiego jako nieistotnego, to człowiek, który tak czyni, nie ma udziału w Świecie Który Nadejdzie, póki nie wyrazi skruchy i nie uczyni pełnego powrotu (teszuwa).
czytaj dalej
w: http://the614thcs.com/23.71.0.0.1.0.phtml
(3) KICUR SZULCHAN ARUCH: CHARAKTERYSTYKI MORALNE CZŁOWIEKA (2)
Rabin Salomon Ganzfried (1804-1886)
"Kicur Szulchan Aruch"
[kompendium Halachy (przepisów prawa)]
CHARAKTERYSTYKI MORALNE CZŁOWIEKA
( II )
Każdy, kto nienawidzi w sercu swego bliźniego, łamie przykazanie lo taase, bo jest napisane: (Ks. Kapłańska: 19:17) "Nie będziesz nienawidził brata w swoim sercu". A jeżeli bliźni zgrzeszył przeciw niemu, nie powinien on nienawidzić go i zachowywać milczenie, bo jest napisane o złych: (II Ks. Samuelowa: 13:22) "I nie mówił Absalom z Amnonem ani źle, ani dobrze, bo nienawidził Absalom Amnona", ale jest przykazaniem, by powiedzieć bliźniemu o tym i zapytać go: "dlaczego mi to uczyniłeś? i dlaczego zgrzeszyłeś przeciwko mnie?", bo jest napisane "Będziesz odpowiednio napominał twojego bliźniego" (Ks. Kapłańska: 19:17). I jeśli tamten poprosi o wybaczenie, to trzeba mu przebaczyć i nie wolno traktować go z okrucieństwem, bo jest napisane: (Ks. Rodzaju: 20:17) "Abraham modlił się do Boga".
W "Awot derabi Natan" jest powiedziane:"Czym jest nienawiść do ludzi? Człowiek nie powinien myśleć: będę uwielbiał mędrców, a nienawidził uczniów, będę uwielbiał uczniów, a nienawidził nieuczonych ludzi, lecz powinien kochać ich wszystkich, a nienawidzić jedynie odstępców od wiary i tych, którzy przekonują do odstępstwa i prowadzą ludzi na manowce. Tak rzekł Dawid: "Tych, którzy nienawidzą Boga, będę nienawidził, a tych co powstają przeciw Tobie będę gnębił, najbardziej ich nienawidzę i stali się moimi wrogami" (Ks. Psalmów: 139:22).
Czyż Bóg nie rzekł: "Będziesz miłował bliźniego jak siebie samego, Ja jestem Bóg"? Jakie jest tego wytłumaczenie? Bo Ja go stworzyłem. I jeżeli przestrzega on praw twojego narodu, winneś go miłować, jeśli nie, nie winneś".
------------------------------------
Nie wolno człowiekowi prosić o sąd Niebios nad człowiekiem, który uczynił mu coś złego, gdy może być to rozstrzygnięte przez sąd ludzki. Kto woła o karę dla drugiego, będzie ukarany pierwszy. Istnieją ci, którzy mówią, że nawet gdy nie znajduje się na ziemi sąd, który mógłby odmierzyć sprawiedliwość, nie wolno wzywać przeciw temu człowiekowi, chyba że wcześniej powie mu się, że będzie się wzywać sprawiedliwości Niebios.
------------------------------------
Gdy dostrzega ktoś, że drugi człowiek zgrzeszył, lub wszedł na złą drogę, jest przykazaniem, aby nawrócić go na właściwą drogę i powiedzieć, że popełnia grzech, bo jest napisane (Ks. Kapłańska: 19:17) "Musisz upomnieć twojego bliźniego". Gdy ktoś napomina bliźniego, czy to w sprawach między nimi, czy też w sprawach pomiędzy człowiekiem a Bogiem, należy to robić bez świadków i rozmawiać z nim łagodnie i powiedzieć mu, że rozmawia się z nim dla jego dobra, by doprowadzić go do życia w Świecie Który Nadejdzie.
Kto jest w stanie zaprotestować przeciw złemu czynowi, ale nie uczyni tego, będzie odpowiedzialny za to zło, ponieważ miał szansę na protest.
------------------------------------
Ma to zastosowanie tylko w przypadku, gdy człowiek wie, że błądzący go posłucha. Jeżeli wiadomo, że nie posłucha, nie wolno go napominać, bo powiedział Rabin Ila i w imieniu Rabiego Elazara Rabin Szymon "Tak jak jest przykazaniem rzec coś, co będzie wysłuchane, tak jest przykazaniem nie mówić tego, co nie będzie wysłuchane. Rabin Aba rzecze: "Jest to obowiązkiem , bo jest napisane: (Ks.Przysłów: 9:8) "Nie strofuj złego, bo cię znienawidzi, strofuj mądrego, a będzie cię miłował".
------------------------------------
Nie wolno zawstydzać drugiego człowieka słowem i czynem, a przede wszystkim w obecności innych ludzi. Powiedzieli błogosławionej pamięci nasi nauczyciele: "Ten, który zawstydza drugiego człowieka przed innymi, nie ma udziału w Świecie Który Nadejdzie" (Bawa Mecia 58b) i rzekli też "Lepiej jest człowiekowi rzucić się do rozgrzanego pieca, niż zawstydzić kogokolwiek publicznie" (Bawa Mecia 59a), bo jest napisane: "Gdy była wywiedziona, posłała do teścia swego, mówiąc: z człowiekiem, do którego należą te rzeczy, zaszłam w ciążę" (Tamar)(Ks. Rodzaju: 38:25). Nie powiedziała tego jemu wprost, ale przez wskazanie: jeżeli się przyzna, to dobrze, a jeżeli się nie przyzna, nie będę czynić tego publicznym".
Dlatego człowiek powinien być bardzo uważny, by nie upokorzyć nikogo publicznie, czy to dziecko czy człowiek dorosły, nie można określać go w sposób, jaki go upokorzy, ani mówić w jego obecności czegoś, co go zawstydzi. Jeżeli ktoś zgrzeszył przeciw człowiekowi i ten pragnie go upomnieć, nie wolno mu go przy tym upokarzać, bo jest napisane: (Ks. Kapłańska: 19:17) "Nie weźmiesz na siebie grzechu [publicznego zawstydzania] go".
W czym rzecz? Chodzi o sprawy pomiędzy człowiekiem i jego bliźnim. Ale w sprawach Nieba, jeżeli ktoś napomniany już bez świadków, nie zmienił się, poucza się go publicznie i czyni publicznymi jego grzech, zawstydza się go i przeklina go, aż powróci na właściwą drogę, tak jak robili to prorocy Izraela. W sprawie tego grzesznika nie obowiązuje zasada niezawstydzania, bo jest napisane: (Ks. Kapłańska: 25:14) "Nie będziecie się nawzajem oszukiwać" i nasi błogosławionej pamięci nauczyciele wyjaśniali : to twój bliźni, który przestrzega Tory i przykazań i Tora zabrania zawstydzania takiego człowieka, ale nie tego, kto grzeszy i nie pragnie się nawrócić po napomnieniach mówionych bez świadków i w łagodnych słowach.
------------------------------------
Gdy ktoś zgrzeszył wobec innego człowieka i ten nie chce go napomnieć i nie chce mu nic powiedzieć o tym, a jedynie wybacza mu w swoim sercu, nie nienawidzi go i nie wypomina mu tego, to jest to cecha człowieka pobożnego, bo Tora zabrania nienawiści.
------------------------------------
Człowiek powinien delikatnie postępować wobec sierot i wdów i rozmawiać z nimi zawsze łagodnie i traktować je z szacunkiem. Nie wolno ich martwic nawet słowami, ponieważ są one bardzo smutne, nawet jeżeli są zamożne. Tora przestrzega nawet w sprawie wdowy po królu i sieroty po królu, bo jest napisane (Ks. Wyjścia: 22:21) "Nie krzywdź żadnej wdowy ani sieroty".
Zawarte jest przymierze z nimi i Stwórcą, że zawsze, gdy będą wołać z powodu wyrządzonej im niesprawiedliwości, będą wysłuchane, bo jest napisane: (Ks. Wyjścia: 22:22) "gdy będzie do mnie żarliwie wołać, na pewno wysłucham wołania".
Co jest tu mówione? Gdy ktoś prześladuje je dla własnej korzyści. Jednak jeżeli nauczyciel stara się, by nauczyć je Tory lub rzemiosła, by poprowadzić je słuszną drogą, wtedy jest to dozwolone. Powinien uważać, aby prowadzić je łagodnie i z wielkim miłosierdziem, bo jest napisane: (Ks.Przysłów: 23:11) "Obrońca ich potężny. On podejmie ich sprawę przeciw tobie".
Sieroty po matce i sieroty po ojcu. Jak długo trzeba je traktować jako sieroty? Dotąd, aż będą w stanie zapewnić sobie wszystko, jak inni dorośli.
------------------------------------
Człowiek musi być uważny, by nie popełnić żadnej rzeczy, przez którą zdawałoby się innym, że popełnia grzech, nawet jeżeli naprawdę go nie popełnia. Bo się uczymy, że kapłan, który wynosi pieniądze z pomieszczenia, gdzie były zbierane, nie wchodził tam w takim stroju, by można było coś w nim schować, ponieważ człowiek powinien prezentować się wobec innych tak, jak wobec Boga, bo jest napisane: (Ks. Liczb. 32:22) "Będziecie bez winy przed Panem i Izraelem". Jest też napisane: (Ks. Przysłów: 3:4) "Znajdziesz łaskę i dobry rozum przed oczami Boga i ludzi".
------------------------------------
Jest charakterystyką ludzi pobożnych nie przyjmować prezentów, ale wierzyć, że Bóg da człowiekowi wystarczająco dużo na zaspokojenie jego potrzeb, bo jest napisane: (Ks.Przysłów: 15:27) "Kto ma w nienawiści dary, będzie żył".
w: http://the614thcs.com/23.73.0.0.1.0.phtml
