Polskim rodzicom dziecko może odebrać każdy

Po donosie złożonym przez komornika sąd ograniczył prawa rodzicielskie samotnej matce, bo była za biedna. Co gorsza, ta bulwersująca sprawa wpisuje się w cały cykl podobnych przypadków.

We wtorek 28 stycznia przed jednym z warszawskich sądów zapadł precedensowy wyrok. Sprawa jest tym bardziej wstrząsająca, że komornik składający doniesienie działał z intencją umożliwienia eksmisji wychowującej 14-letniego syna kobiety. Przeszkodą do usunięcia jej z mieszkania był zaś właśnie fakt, że miała ona na utrzymaniu nieletnie dziecko.

Dzięki wykorzystaniu aktualnych przepisów komornik sprawił, że dziecko przeszkadzające w eksmisji zostało odebrane z powodu złej sytuacji materialnej. W ten sposób stojącą mu na drodze przeszkodę urzędnik sprawnie wyeliminował.

Ta bulwersująca sprawa wpisuje się w cały cykl przypadków pokazujących, jak działa nowe prawo, które w zamyśle miało zapobiegać krzywdzeniu dzieci. Umożliwia ono ingerowanie w sytuację rodzinną każdego z nas przez dowolną osobę. Donosy mogą składać sąsiedzi i znajomi, zaś pracownicy socjalni do odebrania dziecka często nie potrzebują nawet wyroku sądu.  Prawo pozwala wreszcie sądom na odbieranie dzieci, w sytuacji gdy problemem jest nie przemoc, alkoholizm czy skrajne zaniedbanie dziecka, ale po prostu trwała lub tymczasowa bieda.

Tak było w przypadku nastolatka z Suwałk, który w styczniu popełnił samobójstwo po tym, gdy urzędnicy, pod nieobecność matki i psychologa, oznajmili mu, że zabierają go z domu. Inny głośny przypadek to sprawa państwa Bajkowskich, którzy akurat są w nie najgorszej sytuacji materialnej, a dzieci odebrano im na podstawie niekorzystnych opinii psychologów.

Cechą charakterystyczną tak skonstruowanego prawa jest wyposażenie urzędników (zarówno socjalnych, jak i pracujących w wymiarze sprawiedliwości) w nieproporcjonalnie duże kompetencje. Mogą oni w sprawach rodzinnych podejmować arbitralne decyzje, z których konsekwencji przed nikim w istocie nie muszą się tłumaczyć.

Autonomia rodziny została podważona, rola lokalnej wspólnoty (np. sąsiedztwa, gminy czy parafii) całkowicie pominięta, natomiast pracownicy sektora publicznego stali się panami losu każdego dziecka, którego rodzice nie są dobrze sytuowani i potencjalnie wspierani przez skutecznych prawników.

Taki stan to realizacja programu nowej lewicy, wierzącej w zdolność aparatu państwowego do kształtowania życia każdego pojedynczego obywatela w zgodzie z administracyjnie przyjętym wzorcem „dobrego życia”.

Nowe prawo, które w zamyśle miało zapobiegać krzywdzeniu dzieci, umożliwia ingerowanie w sytuację rodzinną każdego z nas przez dowolną osobę

Wymiar sprawiedliwości i instytucje opiekuńcze tracą swą tradycyjną funkcję – chronienia dzieci przed dręczeniem czy opieki nad sierotami. Państwo zaczyna badać życie dzieci i oceniać, czy jest ono „wystarczająco dobre”. Waży czynniki materialne i psychiczne. Ocenia, czy dziecko pozostawić rodzicom, czy komuś innemu, lepiej spełniającemu arbitralnie przyjęte standardy.

Wspomniane przypadki są zapewne symptomami szerszego trendu. Zapewne można by im także przeciwstawić sytuacje rzeczywistej krzywdy dzieci, której nie można było wystarczająco szybko zapobiec w poprzednim stanie prawnym. Niezależnie od takich szczegółowych rozważań, do których zawsze skłonni są eksperci, należy stwierdzić, że prawo obecnie pozostawia zbyt szerokie możliwości czynnikom państwowym.

Nie mamy żadnych racjonalnych powodów, by ufać w roztropność i kompetencje pedagogiczne sędziów, pracowników socjalnych i psychologów tak bardzo, aby dawać im możliwość dokonywania swego rodzaju audytu funkcjonowania każdej, bynajmniej nie patologicznej, rodziny. Odbieranie dzieci przez sądy z powodu trudności wynikających z biedy jest w oczywisty sposób sprzeczne z prawem naturalnym i ta uwaga powinna zamykać dyskusję.

Przestrogą dla nas musi być fakt, że ustawy umożliwiające odbieranie dzieci mimo braku bezspornych dowodów znęcania się nad nimi czy ich skrajnego zaniedbania przegłosowane zostały przez partie nominalnie prawicowe. Pokazuje to wyraźnie, że świadomość konserwatywnych pryncypiów jest na polskiej centroprawicy bardzo niska, a ugrupowania, na które głosuje tradycyjnie nastawiony elektorat, bywają narzędziem realizacji lewicowego w istocie programu.