Związki partnerskie na świecie. Kto za, kto przeciw?

Fot. HENRY ROMERO REUTERS Parada Gay Pride w Meksyku, 30 czerwca

Europa

Związki partnerskie zalegalizowały: Dania (1989), Szwecja (1995), Islandia (1996), Francja (1999), Niemcy (2001), Finlandia (2002), Portugalia (2001), Luksemburg (2004), Wielka Brytania (2005), Słowenia (2005), Andora (2005), Czechy (2006), Szwajcaria (2007), Węgry (2009), Austria (2010), Irlandia (2011) i Liechtenstein (2011).

Małżeństwa jednopłciowe zalegalizowały: Holandia (2001), Belgia (2003), Hiszpania (2005), Norwegia (2009), Szwecja (2009), Portugalia (2010), Islandia (2010), Dania (2012).

Najbardziej liberalnym rozwiązaniem jest umożliwienie zawierania małżeństw przez pary homoseksualne. Prekursorem była tu Holandia, która uczyniła to w 2001 roku. Jej śladem poszły m.in. Belgia, Hiszpania, Norwegia, Szwecja, Portugalia, a od tego roku także Dania. W każdym z tych państw zrównanie praw małżeństw osób tej samej i różnej płci jest pełne, choć w niektórych państwach niedozwolone są adopcje.

Jeśli chodzi o związki partnerskie, w 1989 jako pierwsza ustawę wprowadziła roku Dania. Później uczyniły to państwa skandynawskie i m.in. Niemcy, Finlandia, Portugalia, Wielka Brytania, Czechy, Węgry, a przed rokiem Irlandia. Rejestrowane związki partnerskie od małżeństw różnią się głównie nazwą, formalnościami związanymi z ich zawarciem i rozwiązaniem oraz kwestią adopcji dzieci. Umożliwiają korzystanie z ulg podatkowych, świadczeń socjalnych czy spadku po partnerze.

Oryginalne rozwiązanie wypracowała natomiast Francja. Tamtejsze związki partnerskie zostały nazwane PACS (od Pacte Civil de Solidarité, z fr. cywilna umowa o solidarności). Instytucję tę utworzono w prawie w 1999 roku, głównie z myślą o gejach i lesbijkach. Szybko jednak jej możliwości odkryły pary heteroseksualne, które zawierają dziś 94 proc. ze wszystkich takich umów. O ich atrakcyjności stanowi wyjątkowa swoboda zawierania (sprowadza się do podpisu w kancelarii) i zrywania (wystarczy jednostronna deklaracja), a także ulgi podatkowe (zniesione przed rokiem z racji kryzysu). Partnerzy mogą dowolnie określać wiele kwestii związanych ze wspólnym zamieszkaniem czy podziałem obowiązków. To właśnie na PACS w dużej mierze wzorowali się posłowie SLD przygotowując projekt ustawy o związkach partnerskich.

PACS rodził się jednak w bólach. Poprzedziła go 10-letnia batalia polityczna. Chadecka deputowana Christine Boutin podczas pięciogodzinnego wystąpienia rzucała cytatami z Biblii i straszyła chwilowymi związkami porzucanymi "jak zużyta chustka do nosa". Zdaniem innego parlamentarzysty PACS miałyby być zawierane ze... zwierzętami.

Ameryka Północna, Południowa i Oceania



Związki partnerskie zalegalizowały: Kanada, Nowa Zelandia, częściowo Meksyk, Australia i niektóre stany USA.

Małżeństwa jednopłciowe zalegalizowały: Kanada, Argentyna, Brazylia, Ekwador, Kolumbia, Urugwaj, niektóre stany USA i miasto Meksyk.

W Ameryce Łacińskiej małżeństwa osób tej samej płci od 2010 roku dozwolone są w Argentynie. Brazylia, Ekwador, Kolumbia i Urugwaj dopuszczają związki partnerskie. Wprowadzenie podobnych przepisów rozważają Chile i Boliwia. W Meksyku związki partnerskie legalne są w jednym ze stanów, zaś małżeństwa - w dwóch stanach, w tym stolicy, mieście Meksyk. Zawarte tam związki są legalne na obszarze całego kraju. Kontakty seksualne między mężczyznami są zabronione jedynie w Gujanie.

Od 2003 roku jednopłciowe małżeństwa zaczęły legalizować pojedyncze kanadyjskie prowincje. Na szczeblu ogólnokrajowym stało się to w 2005 r. Na tle Kanady w tyle pozostawały Stany Zjednoczone. Choć temat związków partnerskich w tamtejszej polityce pojawił się jeszcze w latach 70., aż do 2003 roku w niektórych stanach USA kontakty homoseksualne wciąż były karane. W 2004 roku prezydent George W. Bush bez powodzenia próbował przeforsować poprawkę do konstytucji zakazującą małżeństw par tej samej płci na poziomie federalnym. Obecnie w 12 stanach zalegalizowane są związki partnerskie (pierwsze, w 1997 roku, były Hawaje), w siedmiu legalne są jednopłciowe małżeństwa (od 2004 roku w Massachusetts, od 2008 w Kalifornii, w referendum jednak zniesiono stosowne ustawy).

Związki partnerskie od kilku lat istnieją jako instytucja w prawie w kilku stanach Australii (najwcześniej, od 2004, w Tasmanii, która dopiero w 1996 w ogóle zalegalizowała kontakty homoseksualne) oraz w Nowej Zelandii. Na większości wysp Oceanii kontakty homoseksualne są zabronione i karane więzieniem.

Afryka i Azja



Związki partnerskie zalegalizowały: RPA, Izrael (zawarte poza granicami kraju).

Małżeństwa jednopłciowe zalegalizowały: RPA.

Sytuacja homoseksualistów w Afryce jest wręcz dramatyczna. W 38 z 51 krajów afrykańskich stosunki pomiędzy osobami tej samej płci są nielegalne, w Mauretanii, Sudanie, Somalii i północnej Nigerii karane śmiercią przez powieszenie lub ukamienowanie. Najbardziej restrykcyjną ustawę antyhomoseksualną przyjęła Uganda. Za stosunek jednopłciowy grozi dożywocie, więzieniem karane jest propagowanie homoseksualizmu, występowanie w obronie praw gejów i lesbijek, a nawet wynajmowanie im